Sinead O’Connor had gelijk, zelfs toen al.

“Mensen zeggen ‘oh, je hebt je carrière verknald,’ maar ze hebben het over de carrière die zij voor mij in gedachten hadden.”

“Ik ken geen schaamte,” zong Sinéad O’Connor in “Mandinka,” haar eerste hit uit haar debuutalbum “The Lion and the Cobra” uit 1987, “Ik voel geen pijn.” Als de eerste bewering waar was – wat voor iedereen die katholiek is opgegroeid een enorm ‘als’ is – dan was de tweede aantoonbaar onwaar.

Sinéad O’Connor’s leven, carrière en kunst gingen over pijn: het uitdrijven ervan, eraan ontsnappen, eindeloos zoeken naar manieren om haar eigen pijn te overstijgen en toekomstige generaties te besparen. Ze vond nooit verlichting en kreeg nooit respijt; verlies en misbruik bezochten haar in golven lang tot aan het einde. Het nieuws van haar overlijden, op de opvallend jonge leeftijd van 56 jaar, anderhalf jaar na de dood van haar zoon Shane, voelt tegelijkertijd als een schok en als een onvermijdelijkheid.

Als artiest was zij de stem van een Ierland dat de kracht opriep om zich te ontdoen van een theocratie. Ten tijde van haar geboorte in 1966 had de Katholieke Kerk zoveel controle over de Ierse regering dat echtscheiding en hertrouwen illegaal waren (en zo bleef het tot 1995), waardoor haar vader naar Amerika moest emigreren nadat hij haar moeder had verlaten. Zo’n ding als een “thuis voor gevallen vrouwen, beheerd door nonnen” bestond – een “Magdalena wasserij,” zoals ze bekend stonden – en Sinéad werd op vijftienjarige leeftijd naar zo’n plek gestuurd vanwege winkeldiefstal. Het gaf haar de kans om aan haar muziek te werken, dat is het positieve ervan.

Sinéad begon haar bekende muzikale carrière als achtergrondzangeres voor World Party, een groep die voortkwam uit de legendarische Brits-Ierse band The Waterboys. Ze is te zien in de video voor hun eerste single “Private Revolution,” en ze steelt de show, niet alleen met haar geschoren hoofd, maar ook met de vreugde die ze uitstraalt. Je kunt haar niet precies horen, maar er is een extatische bevrijding in het dansen.

Het album “The Lion and the Cobra” werd het volgende jaar uitgebracht, en hoewel “Mandinka” de eerste hit single was, was het niet de eerste single; dat was “Troy,” waarvan de video een paar keer werd afgespeeld op een vroege versie van MTV’s 120 Minutes. Het is een nummer van zes en een halve minuut, een nummer met verschillende delen, geen van alle zou op de radio gedraaid zijn. “Troy” is een uithaal van een nummer, de opkomst van een unieke artiest. Een statement.

“Ik verhuisde naar Dublin eind jaren ’80 en Sinéad O’Connor was de enige coole Ierse persoon waar ik aan kon denken,” zegt de Ierse acteur en schrijver Tara Flynn. “Misschien Phil Lynott, maar dat was het. Ze was de coolste, meest uitgesproken, mooiste persoon waar je aan kon denken.” “The Lion and the Cobra” bevatte ook “I Want Your (Hands On Me),” een nummer dat haar coolheid weerspiegelt, een nummer waarvan de remix ver vooruit was op de trend van “popnummers met rap-breaks.”

Ze brak wereldwijd door met een cover van Prince’s “Nothing Compares 2 U,” maar dat weet je al. Je hebt gehoord hoe ze een liefdesverdriet lied omvormt tot een uiting van pure rouw, hoe ze alle vijf de fasen van het rouwproces doorgaat en er dan nog eens drie toevoegt. Het was enorm in 1990, werkelijk onontkoombaar, op een manier die geen enkele artiest kon evenaren.

Bijna alle artiesten, behalve de zeer slimme, zouden het hoe dan ook proberen.

Sinéad probeerde het niet. In 1992 bracht ze “Am I Not Your Girl?” uit, een verzameling jazzstandaarden, en tijdens de promotietour bracht het haar naar Saturday Night Live, waar het andere ding waar je al alles van weet gebeurde. Je hebt het grote moment gezien, het “vecht tegen de echte vijand,” het verscheuren van de foto van paus Johannes Paulus II. Maar heb je de uitvoering bekeken? De pure, helderziende woede? De vastberadenheid? De absolute moed om überhaupt dit lied op SNL te doen, laat staan a capella? Legendarisch.

En wat betreft het verscheuren van de foto: we wisten dat ze gelijk had, zelfs toen. “Toen ze internationale bekendheid kreeg, sprak ze zich uit tegen de katholieke kerk,” zegt Flynn, “en dat is iets waar niet velen van ons klaar voor waren. Ik was het niet.” De internationale pers folterde haar, Frank Sinatra zei: “Voor haar eigen bestwil kunnen we elkaar maar beter nooit ontmoeten.” Dat was zo ongeveer het einde voor haar in de Verenigde Staten, commercieel gezien althans, en je had het gevoel dat dat haar prima uitkwam. Ze bleef albums uitbrengen, en ze bleven zowel catharsis als pop perfectie bevatten, soms in hetzelfde nummer, zoals in “No Man’s Woman” uit 2000.

Ze bleef ook zoeken naar verlichting van de pijn van haar misbruikte jeugd en haar wellicht nog meer misbruikte relatie met roem. Hoewel ze openlijk kritiek uitte op de katholieke kerk, liet ze het geloof nooit volledig achter zich. Ze werd tot priester gewijd in de Iers Orthodoxe Katholieke Kerk en noemde zichzelf een tijdlang Moeder Bernadette Mary, voordat ze haar naam veranderde in Magda Davitt. Daarna bekeerde ze zich tot de islam en veranderde opnieuw van naam, dit keer naar Shuhada Sadaqat. Tien jaar geleden, nadat ze had gehoord dat de videoclip van Miley Cyrus’ “Wrecking Ball” geïnspireerd was op haar eigen nummer “Nothing Compares 2 U,” schreef O’Connor een open brief aan Cyrus die het verdient om in zijn geheel te worden gelezen. Maar hier is een representatief fragment:

Geen van de mannen die naar je staren, geven om jou, laat je niet voor de gek houden. Menig vrouw heeft lust verward met liefde. Als ze je seksueel willen, betekent dat niet dat ze om je geven. Dit geldt des te meer als je onbewust de indruk wekt dat je zelf ook niet veel om jezelf geeft. En als je mensen in dienst hebt die de indruk wekken dat ze ook niet veel om jou geven. Niemand die om jou geeft, zou je ondersteunen bij het prostitueren… en dat geldt ook voor jezelf. Ja, ik stel voor dat je niet om jezelf geeft. Dat moet veranderen. Je moet worden beschermd als een kostbare jongedame door iedereen in dienst en iedereen om je heen, inclusief jijzelf. Dit is een gevaarlijke wereld. We moedigen onze dochters niet aan om naakt rond te lopen, want dat maakt hen tot prooi voor beesten en minder dan beesten, waarvan een verontrustend meerderheid werkzaam is in de muziekindustrie en de bijbehorende media.

Wat betreft het effect van het moment met de Paus op haar carrière, was ze ook duidelijk en eerlijk. “Mensen zeggen ‘oh, je hebt je carrière verknald,’ maar ze hebben het over de carrière die zij voor mij in gedachten hadden. Ik heb het huis in Antigua verpest dat de platenmaatschappij jongens wilden kopen. Ik heb hun carrière verpest, niet de mijne. Het betekende dat ik mijn brood moest verdienen met live optredens, en ik ben geboren voor live optredens.”

Ierland op de dag van Sinéad’s dood is aanzienlijk anders dan het land waarin ze werd geboren. Abortus is legaal en het homohuwelijk staat in de wet in een land waar homoseksualiteit illegaal was tot 1993. Een eens onderdrukkend land is veranderd in een van ’s werelds meest vooruitstrevende landen. “Er is geen Ierland dat zich zo heeft losgemaakt van de Kerk zonder Sinéad,” zegt Flynn. “Er is geen ik die zich uitspreekt over abortus, er zijn geen van de vele manieren waarop de wetgeving in dit land is veranderd.”

“Het is bijna onmogelijk om in woorden uit te drukken wat Sinéad voor Ierland betekende,” zegt Hugh O’Conor, die haar video “8 Good Reasons” uit 2015 regisseerde. “Ze was een echte kunstenaar die zong vanuit haar woedende ziel, ze was misschien wel onze meest getalenteerde songwriter en muzikant.” O’Conor raadt de recente documentaire over O’Connor aan, getiteld “Nothing Compares,” geregisseerd door Kathryn Ferguson, nu te zien op Hulu en Paramount+. “Het is de moeite waard om ernaar te zoeken om haar vurige kracht en onvergetelijke vuur te zien. Het is zo’n enorm verlies.”

“De Kerk waartegen ze zich verzette, is nog steeds zeer levendig in dit land; de geheimhouding en controle ervan blijven zich openbaren in het familieleven van mensen,” zegt Flynn. “De onzin ontvouwt zich nog steeds. Zij stond er recht tegenover. Mensen lachten, mensen bespotten haar omdat ze nog niet klaar waren om de misogynie van de Katholieke Kerk te trotseren. Maar alles wat ze over hen zei, alles wat ze over haar geestelijke gezondheid zei, was waar.

“Alles“

---